Kontakt
87-100 Toruń ul. Batorego 43/49
tel. 56 623 13 38
sekretariat@zsis.edu.pl
Lokalizacja
Kalendarium
Poniedziałek, 2021-03-08
Imieniny: Beaty, JulianaTradycje andrzejkowe
TRADYCJE ANDRZEJKOWE
Za oknem jesień. Deszczowa pogoda, ponure wieczory… Na szczęście zbliżają się ANDRZEJKI – wieczór zabaw i wróżb poprzedzający Adwent – czas oczekiwania na Święta Bożego Narodzenia. Od lat organizujmy wieczory wróżb andrzejkowych, chętnie bierzemy w nich udział, ale mało kto wie, skąd wzięła się ta tradycja.
Pierwsza wzmianka (w języku polskim) pojawia się na temat Andrzejek już w XVI wieku. W wigilię dnia Św. Katarzyny (24 listopada) i Św. Andrzeja (29 listopada) odbywały się wieczory wróżb poświęcone miłości i małżeństwu. KATARZYNKI były pierwotnie przeznaczone na wróżby dla chłopców, a ANDRZEJKI - dla dziewcząt. Do dziś ostały się tylko te drugie, połączone wspólnymi wróżbami dla obu płci.
Katalog wróżb chłopięcych pierwotnie nie był zbyt urozmaicony. Jedna z typowych wróżb katarzynkowych polega na tym, iż w wieczór poprzedzający KATARZYNKI kawaler kładąc się spać wkładał pod prześcieradło jakąś część kobiecej garderoby, a pod poduszkę karteczki z imionami dziewcząt. Rano sięgał pod poduszkę, wyciągał spod niej jedną karteczkę i już wiedział jak będzie miała na imię jego wybranka.
Dziewczęta były bardziej kreatywne. Woda i ogień były bardzo pomocne we wróżeniu. Dziewczęta puszczały na wodę igły albo palące się świece. Jeśli się spotkały znaczyło to, że para zostanie ze sobą skojarzona. W niektórych regionach świece osadzano w łupinach orzechów, przyczepiano do nich karteczki z imionami dziewcząt i chłopców. Jeśli podpłynęły do siebie - wróżyły rychły ślub połączonej pary. Albo: panny na wydaniu paliły strzępki papieru i kłębki kądzieli, by z ich cieni i sposobu spalania wnioskować o możliwości połączenia się z ukochanym chłopcem. Los, w innej wróżbie, kierował ręką dziewczyny wyciągającej spod talerzy ukryte pod nim przedmioty. Pierścionek oznaczał ślub, różaniec czy książeczka do nabożeństwa – klasztor, listek lub kwiatek – staropanieństwo, lalka ze szmatek – nieślubne dziecko.
Najbardziej znaną wróżbą andrzejkową pozostaje od wieków „lanie wosku”. Dziewczęta odczytywały swoją przyszłość z kształtów pozostałych z roztopionego wosku albo ołowiu, wylewnego do wody na skrzyżowane gałązki chrustu, które ułatwiały wyjęcie zastygłej figurki.
Inne tradycyjne wróżby to:
- Wylewanie wosku na zimną wodę (często przez ucho od klucza) i wróżenie z kształtu zastygłej masy lub rzucanego przez nią cienia sylwetki przyszłego wielbiciela, akcesoriów związanych z jego zawodem itp.
- Ustawianie od ściany do progu jeden za drugim butów zgromadzonych panien: ta, której but pierwszy dotarł do progu, miała jako pierwsza wyjść za mąż.
- Strona, od której zaszczekał pies, miała być tą, z której nadejdzie przyszły oblubieniec.
- Panny ustawiały się w koło i wpuszczały do środka gąsiora z zawiązanymi oczami; dziewczyna, do której gąsior najpierw podszedł (albo skubnął) – jako pierwsza miała wyjść za mąż .
- Dziewczęta kładły na ławie placki posmarowane tłuszczem i sprowadzały psa; ta dziewczyna, której placek został najpierw zjedzony, jako pierwsza miała wyjść za mąż .
- Wróżenie ze skórki jabłka – panna obierała jabłko tak, by skórka była jak najdłuższa; następnie rzucała ją za plecy przez lewe ramię. Litera, w jaką ułożyła się skórka miała być pierwszą literą imienia jej narzeczonego.
Tak więc: Dziewczęta i chłopcy! Nadchodzi czas wróżb! Czy się spełnią ? Trudno powiedzieć, ale „wiara czyni cuda”. Najważniejsza i tak jest … dobra zabawa!!!
opracowałą
Irena Sobczak
Galeria
